Νταλάκα Θ.Χρύσουλα (προϊσταμένη δημοτικού σχολείου Ανθούσας).
Η 28 Οκτωβρίου 1940: Ευκαιρία για στοχασμό και αυτογνωσία
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940,που γιορτάζουμε σήμερα, είναι μια ευκαιρία για ενίσχυση της μνήμης, για περισυλλογή, αναστοχασμό και αυτοκριτική.Οι μικρές ιστορίες, που οι μεγαλύτεροι από μας άκουγαν από τους μαχητές εκείνου του παρανοϊκού πολέμου, έχουν φτάσει σχεδόν στο τέλος τους.Σκέφτηκα σήμερα να αναφερθώ στις μεγάλες στιγμές που κρύβονται πίσω απ’ αυτές τις μικρές ιστορίες όπως τις καταγράφουν οι ιστορικοί.
Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι απαίτησε να εισβάλει στην χώρα μας με τη δικαιολογία ότι είχε φιλικές και συμμαχικές σχέσεις με τη Μεγάλη Βρετανία, που ήταν εχθρός της και θα εμπόδιζε τα σχέδια που είχε με τους συμμάχους της- Γερμανία και Ιαπωνία – για κατάκτηση της Σοβιετικής ΄Ενωσης. Η απαίτηση αυτή έκανε το λαό μας να ξεχάσει τις πολιτικές διαμάχες βενιζελικών και αντιβενιζελικών – βασιλικών, τις οικονομικές δυσκολίες και τις αντιπάθειες της πλειοψηφίας στο δικτάτορα κυβερνήτη,το Μεταξά, και να απαντήσει σαν ένας άνθρωπος με το δυναμικό του ΟΧΙ. Αισθάνθηκε το χρέος ν’ αμυνθεί σε μια άδικη και απρόκλητη επίθεση που απειλούσε την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της πατρίδας του.
Το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν αναφέρει: ¨Οι ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις προσβάλλουν από τις 5.30 ( πέντε και τριάντα ) σήμερα τα στρατιωτικά μας τμήματα προκάλυψης της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Οι στρατιωτικές μας δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους¨.
Οι άνθρωποι που επιστρατεύτηκαν άφησαν τις οικογένειες, τα σπίτια και τις εργασίες τους και ¨ πέταξαν ¨ κυριολεκτικά στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας και μετέβαλαν την επίθεση των Ιταλών στη Ελλάδα – Καλπάκι σε άτακτη φυγή και υποχώρηση στα βάθη της Αλβανίας! Η νίκη του στρατού μας, με υποστήριξη των μικρών ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων,μέσα σε πολύ αντίξοες συνθήκες, υπήρξε πηγή περηφάνειας για τους Έλληνες, αλλά και θάρρους και ελπίδας για τους άλλους λαούς της Ευρώπης, αφού διέλυσε το μύθο ότι ο φασιστικός και ναζιστικός άξονας είναι αήττητος ( ανίκητος ). Πέραν τούτου ο αγώνας εκείνος συνέβαλε ουσιαστικά στην τελική έκβαση του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου. Απασχόλησε τις δυνάμεις του άξονα και εξασφάλισε έτσι χρόνο για στρατιωτική προετοιμασία της Σοβιετικής Ένωσης που οδήγησε τελικά στη συντριβή του.
Ό,τι όμως δεν κατάφεραν μόνοι τους οι Ιταλοί, το κατάφεραν με τη βοήθεια των συμμάχων τους ,των Γερμανών. Τον Απρίλιο του 1941 καταλαμβάνουν με ευκολία τη Γιουγκοσλαβία και, στη συνέχεια,μέσα από τον Αξιό, μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη, ύστερα από σθεναρή αντίσταση των στρατιωτικών μας δυνάμεων. Έτσι, αποκόπτουν και εγκλωβίζουν τα στρατεύματά μας που βρίσκονται ανατολικά της Θεσσαλονίκης ως τη Βουλγαρία, πράγμα που ανησυχεί σοβαρά τις νικηφόρες μας δυνάμεις που βρίσκονταν στα βάθη της Αλβανίας και ετοιμάζονταν να ρίξουν τους Ιταλούς στη θάλασσα.Πανικοβάλλονται! Ο ηρωισμός όμως και η γενναιότητα που έδειξαν στον πόλεμο, συγκίνησαν και τον ίδιο τον Χίτλερ που τους επέτρεψε να γυρίσουν στα σπίτια τους, αντί να κλειστούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως συνέβη με τους στρατιώτες άλλων χωρών της Ευρώπης που είχαν υποταχθεί.
Μπροστά στην κατάσταση αυτή ο στρατηγός Τσολάκογλου, με σύμφωνη γνώμη των άλλων στρατηγών, συνθηκολογεί στο Βοτονόσι των Ιωαννίνων με τους Γερμανούς στις 20 Απριλίου 1941. Η συνθηκολόγηση αυτή αναγνωρίζει ως νικητές και τους ηττημένους πια Ιταλούς.Μεταβάλλει έτσι τυπικά τους νικημένους σε νικητές! ( 23 Απριλίου 1941 ). Η παράδοση της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας έγινε χωρίς την έγκριση της Κυβέρνησης και του Γενικού Επιτελείου Στρατού, που προτιμούσαν αντίσταση για καθυστέρηση της προέλασης των Γερμανών προς Αθήνα για να δοθεί χρόνος στους Άγγλους σρατιώτες να φύγουν για την πατρίδα τους. Με την κατάληψη της Αθήνας ( 27 Απριλίου 1941 ) οι Γερμανοί ορίζουν πρωθυπουργό τον Τσολάκογλου, που είχε υπογράψει την συνθηκολόγηση της χώρας, ενώ η νόμιμη Κυβέρνηση ( πρωθυπουργός Τσουδερός και Βασιλιάς ) αυτοεξορίζονται στην Μέση Ανατολή ( στο Κάιρο ).
Ο ελληνικός λαός ζει τώρα στη σκιά μιας Τριπλής Κατοχής: Γερμανικής , Βουλγαρικής και Ιταλικής. Οι Γερμανοί κρατούν μια μικρή έκταση με μεγάλη οικονομική και σταρατιωτική σημασία – αεροδρόμια , λιμάνια , νησιά , Κρήτη κ.λ.π. Η Βουλγαρία κυριαρχεί στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και οι Ιταλοί στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας. Το κράτος διαλύεται. Οι πρωθυπουργοί ορίζονται από τους Γερμανούς ως τον Οκτώβριο του 1944. Τα δίκτυα επικοινωνίας καταστρέφονται, τα χρήματα χάνουν την αξία τους , οι κερδοσκόποι και οι μαυραγορίτες εκμεταλλεύονται την πείνα και τη δυστυχια. Χιλιάδες Έλληνες – κυρίως άμαχοι – σε πόλεις και χωριά χάνουν τη ζωή τους . Τα ολοκαυτώματα της Βιάνου, Διστόμου, των Καλαβρύτων, του Καμένου Άρτας , των Λυγγιάδων, της Κανδάνου κ.ά. προκαλούν αποτροπιασμό και ταπείνωση ακόμη και στους σημερινούς απογόνους των Γερμανών. Ο ίδιος ο πρόεδρος της φίλης σήμερα Γερμανίας ζήτησε πρόσφατα συγγνώμη για τα εγκλήματα εκείνα στους Λυγγιάδες των Ιωαννίνων και αλλού.
Μια μερίδα Ελλήνων συνεργάστηκε με τους Γερμανούς. Ο πολύς όμως λαός σήκωσε το λάβαρο της Αντίστασης. Πήρε πάλι τις πλαγιές και τα βουνά με τη δύναμη που έδινε η δόξα που φτερούγισε πάνω από τα άγρια αλβανικά βουνά:
Βρόντηξε ο Όλυμπος,
Άστραψε η Γκιώνα,
Μούγκρισαν τα Άγραφα,
Σείστηκε ο Μοριάς!
Σήμερα γιορτάζουμε και υπερηφανευόμαστε για τα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν ως εδώ. Τα γεγονότα όμως που συνέβησαν από εδώ και πέρα, μας βυθίζουν από τις κορφές της δόξας στα κατάβαθα της εθνικής ταπείνωσης και ντροπής. Πρόκειται για τις οδυνηρές συνέπειες του εμφύλιου πολέμου που γεννήθηκε από τον ανταγωνισμό των αντιστασιακών οργανώσεων να μονοπωλήσουν την εθνική αντίσταση. Σκόρπισαν έτσι στους πέντε ανέμους ό,τι κέρδισαν με ιδρώτα πολύ, με πόνο πολύ, με σκέψη πολλή στα άγρια βουνά της Αλβανίας τον προηγούμενο παγερό χειμώνα. Ο εμφύλιος πόλεμος ξέσπασε μέσα στα ταραγμένα χρόνια της τριπλής κατοχής, αλλά συνεχίστηκε και μετά την αποχώρηση των κατακτητών τον Οκτώβριο του 1944 και τελείωσε το 1949 στα βουνά της Πίνδου και του Γράμμου. Οι ρίζες του βέβαια βρίσκονται στην απόφαση του βασιλιά, συνέταιρου του Μεταξά που πέθανε το Γενάρη του 1941, να διορίσει Κυβέρνηση που δεν αντιπροσώπευε το πνεύμα της εθνικής και ψυχικής ενότητας και συμφιλίωσης με το λαό που δημιούργησε η φασιστική επίθεση και έδειχνε το δρόμο του μέλλοντος της πατρίδας μας, αλλά το πνεύμα του διχασμού που δικαίωνε τον αντιβενιζελισμό και τον ίδιο, που επικράτησε όταν εγκαθίδρυε τη δικτατορία του Μεταξά το 1936. Αντί να οραματιστεί ένα διαφορετικό μέλλον εμπνεόταν από ιδέες και αντιλήψεις του παρελθόντος που ήταν ανεδαφικές και είχαν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις . Έτσι, ο προπολεμικός διχασμός μεταμορφώνεται τώρα σε μετεμφυλιακό διχασμό, σε εθνικόφρονες και μη εθνικόφρονες, μετά την αποχώρηση των κατακτητών τον Οκτώβριο του 1944 και μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου το 1949. Κορυφώθηκε με τη δικτατορία των συνταγματαρχών και ακυρώθηκε τυπικά το 1974.
Οι συνέπειες του εμφύλιου πολέμου σε ανθρώπινο δυναμικό και σε υλικές ζημιές ,υπήρξαν μεγαλύτερες από τις απώλειες του πολέμου.Οι πολεμικές συγκρούσεις ανάμεσα σε ¨ πατριώτες ¨ και ¨προδότες¨ έχουν αφήσει βαθιά ψυχολογικά τραύματα στο λαό μας. Η πιο οδυνηρή όμως συνέπεια του εμφύλιου πολέμου είναι ότι μας απομάκρυνε από τους συμμάχους – Βρετανούς, Αμερικανούς, Σοβιετικούς – με τους οποίους μπήκαμε στον πόλεμο. Όταν οι σύμμαχοί γιόρταζαν και πανηγύριζαν την τελική συντριβή του φασιστικού και ναζιστικού άξονα το 1945, η Ελλάδα απουσίαζε κι ας είχε συμβάλει σημαντικά στη νικηφόρα αυτή έκβαση του πολέμου! Έχυνε δάκρυα και πενθούσε πάνω στους τάφους και τα ερείπια που δημιουργούσαν τα ίδια της τα παιδιά στο εσωτερικό της ως το καλοκαίρι του 1949. Έτσι, έχασε το δικαίωμα να παρακαθίσει κι αυτή ως ισότιμο μέλος στο ίδιο τραπέζι με τους νικητές και να διεκδικήσει από τη θέση αυτή τα εθνικά της συμφέροντα, που βρίσκονται ακόμα και σήμερα σε εκκρεμότητα!
Οι συνέπειες του εμφυλιακού διχασμού , που ανέφερα , γκρέμισαν τα αισθήματα περηφάνειας , αισιοδοξίας και την προοπτική που προσδιόρισε η ενότητα του λαού στις πρώτες φάσεις του πολέμου. Δε θέλουμε να θυμούμαστε τις οδυνηρές αυτές συνέπειες. Γι’ αυτό και σπάνια αναφέρονται στις επετειακές ομιλίες… Γι’ αυτόν ίσως το λόγο γιορτάζουμε την αρχή και όχι το τέλος του πολέμου για την πατρίδα μας που έγινε τον Οκτώβριο του 1944 με την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα.
Σήμερα που οι δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης θέτουν το ατομικό συμφέρον πάνω από το συλλογικό, το μάθημα που προκύπτει από τα επιτεύγματα της εθνικής ενότητας στη αρχή του πολέμου είναι πολύ επίκαιρο και ιδιαίτερα χρήσιμο. ¨Κανείς ¨, λέει ο Σεφέρης , ¨μήτε και οι πιο τρελοί δεν περίμεναν το δημιουργικό ξέσπασμα της ψυχής του λαού και τις νίκες της Αλβανίας¨. Ανάλογα μαθήματα παίρνουμε και από την κατάλυση του κράτους από τις δυνάμεις της τριπλής κατοχής: οι λίγοι πλούτισαν , οι πολλοί δυστύχησαν, άλλοι σκοτώθηκαν ή πέθαναν από την πείνα και κανένας δεν είχε δικαιώματα ελευθερίας, ασφάλειας και προστασίας. Η ύπαρξη, επομένως και κυρίως η δημιουργία ενός κράτους δικαίου αποτελεί εγγύηση για την ευημερία όλων. Να γιατί πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν πολιτειακή συνείδηση και αγάπη για την πατρίδα!
Χρόνια πολλά.
Νταλάκα Θ.Χρύσουλα (προϊσταμένη δημοτικού σχολείου Ανθούσας).
Πηγή: Αναδημοσίευση από τη σελίδα Χρύσα Νταλάκα στο Φέιςμπουκ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου